calculemus MSK/2012, strona główna Polemiki i Rozmówki

Kultura duchowa a kultura materialna

© Witold Marciszewski

Pytania do wykładu nr I - Sprawdzian I


Ad §1.

  • 1. Otwórz stronę z wierszem Boya "Pieśń o ziemi naszej" i wyjaśnij sens wyrażenia "ex-szlachice", biorąc pod uwagę sytuację szlachty polskiej pod zaborami na przełomie 19-go i 20-go wieku.

  • 2. W tym samym wierszu wyjaśnij sens wyrażenia "cud-bohema" w świetle wiedzy o życiu artystycznym Europy okresu modernizmu w sztuce.

  • 3. Jako pracownik dyplomacji polskiej we Francji masz sporządzić projekt serii wykładów i wystaw o kulturze polskiej, z uwzględnieniem postaci (1) wybitnie zasłużonych dla kultury rodzimej (2) szczególnie zasłużonych dla kultury ogólnoludzkiej.

    Spośród niżej wymienionych wybierz pięć nazwisk z pierwszej i pięć z drugiej grupy; wymień je na swojej liście w kolejności chronologicznej.

    Jan Długosz * Kazimierz Wielki * Paweł Włodkowic * Królowa Jadwiga * Erazm Ciołek (Witelon) * Mikołaj Kopernik * Jan Zamoyski * Jan Kochanowski * Stanisław Leszczyński * Stanisław Staszic * Abraham Stern * Jan Śniadecki * Hugo Kołłątaj * Ignacy Krasicki * Ksawery Drucko-Lubecki * Adam Mickiewicz * Juliusz Słowacki * Zygmunt Krasiński * Cyprian Norwid * Henryk Sienkewicz * Jak Mateyko * Maria Skłodowska-Curie * Stańczycy krakowscy (jako postać zbiorowa) * Marian Smoluchowski * Stefan Banach * Stanisław Ulam * Alfred Tarski * Michał Kalecki * Bronisław Malinowski * Karol Szymanowski * Witold Lutosławski * Michał Kalecki * Jan Paweł II * Lech Wałęsa * Marian Smoluchowski * Aleksander Wolszczan.

  • 4. Jesteś członkiem polsko-niemieckiej komisji podręcznikowej, która uzgadnia treść podręczników szkolnych historii Polski do używania w Niemczech oraz niemieckich do używania w Polsce. Jakie zalecałbyś ujęcie danych biograficznych następujących postaci, uzasadniające potrzebę poswięcenia im miejsca w podręcznikach?

    Bolesław Chrobry * Otton III * Jan Długosz * Erazm Ciołek * Paweł Włodkowic * Wit Stwosz * Mikołaj Kopernik * Zygmunt Stary * Albrecht Hohenzollern * Jan III Sobieski * Fryderyk Wielki * Józef Aleksander Jabłonowski * Immnanuel Kant * Samuel Linde * Otto Bismarck * Józef Piłsudski * Róża Luksemburg * Władysław Gomułka * Konrad Adenauer * Willy Brandt * Jan Paweł II * Karl Dedecius.


Ad §2.

  • 5. Wyjaśnij z pomocą przykładów znaczenie zwrotów "hierarchiczna struktura społeczna" i "wysoki poziom urbanizacji".

  • 6. Wymień przykładowo kilka cech społeczności prymitywnej.

  • 7. Które znaczenie słowa "kultura" (węższe czy szersze) występuje w zwrotach: "Pałac Kultury i Nauki", "Ministerstwo Kultury", "Instytut Kultury Materialnej PAN", "budownictwo Biskupina należy do kultury łużyckiej".

  • 8. Czy każdy element kultury jest elementem cywilizacji? Czy każdy element cywilizacji jest elementem kultury?   Przesłanki do odpowiedzi są zawarte w definicjach podanych w ramkach.


Ad §3.

  • 9. Podaj po trzy przykłady wytworów kultury materialnej i kultury duchowej. Na jakiej podstawie dokonujesz tych określeń?

  • 10. Żeby rozumieć naturę aktywności duchowej, która wytwarza dobra szeroko pojętej kultury, trzeba odróżniać akty twórcze od instynktownych, a z drugiej strony od rutynowych (inaczej - mechanicznych, zautomatyzowanych). Podaj po trzy przykłady z każdej z tych kategorii.

  • 11. Ewa dochodzi do przekonania, ża ma talent literacki, ale ponieważ los ją rzucił na bazludną wyspę, gdzie nie ma papieru, atramentu ani laptopa, układa sobie w głowie i zapamiętuje całą nowelę, z zamiarem jej spisania po powrocie do cywilizacji. Czy w momencie, gdy zakończyła takie układanie a myślach zaistniał wytwór kultury?

  • 12. Wymień osiągalne w sklepach trzy produkty służące: (a) bezpośrednio zaopatrzeniu w energię, (b) pośrednio zaopatrzeniu w energię, (c) bezpośrednio zaopatrzeniu w informację, (d) pośrednio zaopatrzeniu w informację?

  • 13. Czy do wytworów kultury należą (a) totemy, (b) talizmany? Jeśli tak, to do ktorej dziedziny?

    Questions in English. Why? See explanation in the blog "Our Pub".

  • 14. Compare the definition of material culture as given by Merriam-Webster Dictionary, namely
    material culture = the totality of physical objects made by a people for the satisfaction of their needs; esp : those articles requisite for the sustenance and perpetuation of life.
    with the definition found in the lecture "Kultura duchowa a kultura materialna", Section §3.2. Do these definitions agree in their content, at least partially? If they agree, what does the agreement consist in?

  • Use the story "Material culture: getting and spending", which tells about English material culture in the Georgian period, to answer question 9 (referring to Section §3). Note that the same product may be included in the both domains of culture. If this is the case, give reasons of this inclusion.