LECTORIUM CALCULEMUS

WITOLD MARCISZEWSKI

Metodologia Nauk

Wykłady: WSAP im. Stanisława Staszica - 2006/07

KARL K. POPPER, 1902-1994, ur. w Wiedniu, studiował tam matematykę, fizykę, psychologię, filozofię. Pozostawał w inspirującym go kontakcie z polskim logikiem Alfredem Tarskim (pisał: "z filozoficznego punktu widzenia była to dla mnie najistotniejsza przyjaźń całego życia"), a w polemicznym zwarciu - z Kołem Wiedeńskim, głoszącym radykalny empiryzm. Krytykę tego kierunku zawiera jego Logik der Forschung, 1934. W 1949 został profesorem logiki i metodologii nauk Uniwersytetu Londyńskiego. Czołową pozycję w filozofii politycznej jak i w metodologii nauk społecznych przyniosło mu dzieło The Open Society and its Enemies, 1950. Charakterystyczny dla jego metodologii nauk empirycznych jest postulat krytycyzmu: sprawdzalność hipotezy empirycznej polega na tym, że jest ona falsyfikowalna czyli podatna na falsyfikację (obalenie) na podstawie przyjmowanych w danej teorii zdań obserwacyjnych. Jako obrazowe wprowadzenie w pierwszy temat posłuży historia mrówki, która zabłąkała się na szachownicy i jest poszukiwana przez towarzyszki. Za informację o miejscu jej pobytu wyznaczono nagrodę: dziesięć dolarów za jeden bit informacji. Jak mierzyć ilość bitów informacji, żeby móc określić wysokość należnej nagrody? Mówi o tym pierwszy z wymienionyh niżej rozdziałów. 1. Sprawdzalność hipotezy a jej wartość informacyjna. 2. Falsyfikacjonizm i jego racje. 3. Indukcja a Falsyfikacja. 4. Baza empiryczna a założenia teoretyczne. 5. Zestawienie wybranych pojęć kluczowych metodologii nauk. LITERATURA ZALECANA Karl R. Popper: Logika odkrycia naukowego, PWN 1977, rozdziały 3-5. Oryginał niemiecki 1934, wersja angielska 1959. Jakub Karpiński: Wprowadzenie do metodologii nauk społecznych, Warszawa 1980. Witold Marciszewski: Artykuł "Metodologia nauk empirycznych" i jego rozgałęzienia (przez odsyłacze) [w:] W.Marciszewski (red.), Mała encyklopedia logiki, wyd. 2, Ossolineum 1988. Witold Marciszewski: Szkice do Współczesnej Metodologii Nauk Społecznych (publikacja internetowa), 2002. Stefan Nowak: Studia z metodologii nauk społecznych, PWN 1965. Stefan Nowak (red.): Metody badań socjologicznych, PWN 1965. Stanisław Ossowski: O osobliwościach nauk społecznych, PWN 1983. Tadeusz Pawłowski: Pojęcia i metody współczesnej humanistyki, Ossolineum 1977. Tadeusz Pawłowski: Tworzenie pojęć i definiowanie w naukach humanistycznych, PWN 1978. Roger Penrose: Nowy umysł cesarza. O komputerach, umyśle i prawach fizyki, Wyd. Naukowe PWN 1995. Klasyczna już książka (wyd. ang. 1989) o sztucznej inteligencji - dziedzinie badań, która ma wspólną z metodologią nauk kluczową kwestię - zagadnienie rozstrzygalności - przedstawioną przez Penrose'a w sposób mistrzowski. W wersji bardziej popularnej i skrótowej traktuje o tym temacie W.Marciszewskiego Sztuczna Inteligencja, Znak 1998.